Dallas and the Ideology of Mass Culture, Ien Ang
Ang, Ien (1980). „Dallas and the Ideology of Mass Culture” [w:] Storey, John (red.) Cultural Theory and Popular Culture. A Reader. Harlow: Pearson Prentice Hall.
Determinizm ekonomiczny produktów kultury masowej – zawartość produktów kultury masowej musi zostać zredukowana uniwersalnie strawnych (konsumpcyjnych) motywów takich jak romantyczna miłość, proste podziały na dobro i zło itp. tworząc stereotypowy obraz rzeczywistości. Dodatkowo, takie produkty przyczyniają się do upowszechniania się mieszczańskiego systemu wartości (s. 189-190) nie tracąc na swej atrakcyjności wśród wszystkich sektorów publiczności. Ten determinizm jest kontestowany wśród wielu badaczy. Wynika poniekąd ze spostrzeżeń Marksa („byt kształtuje świadomość”).
Teoria spełnia funkcję ideologiczną jeśli spełnia funkcję emocjonalną, w związku z tym – jak twierdzi Terry Eagelton - kognitywne struktury dyskursu danej ideologii są podporządkowane strukturom emotywnym (uczuciowym) (s. 190). Np. teoria Derridy nie stanie się ideologią gdyż nie porusza.
Ideologia kultury masowej. Masowa kultura implikuje powstanie ideologii kultury masowej. W jej ramach niektóre formy kulturowe są klasyfikowane jako „zła kultura masowa”, co implikuje istnienie poniekąd „dobra kultura” w opozycji (190). Ta ideologia spełnia funkcję pocieszającą, bo zwalnia z poszukiwania własnych wyjaśnień, gdyż zapewnia skończony logiczny model (191). Od tej ideologii nie ma ucieczki, niezależnie czy kontestujemy produkty kultury masowej czy je chwalimy zawsze odnosimy się pośrednio i bezpośrednio oraz korzystamy z pojęć, które ona wytworzyła. Poczucie winy jest wyzwalane zawsze kiedy odbiorca obcuje z produktem kultury masowej, gdyż dobrze zdaje sobie sprawę z tego, że opinia o nim jest nieprzychylna (194). Dystansująca ironia, którą odbiorcy stosują mówiąc o produktach kultury masowej świadczy o konflikcie pomiędzy właśnie tą ideologią a przyjemnością czerpaną z obcowania z tymi produktami. Ironia zatem to mechanizm obronny (195).
Ideologie tworzą tożsamość podmiotu oraz obraz innego (191).
„Estetyka powszechna” (popular aesthetic za Bourdieu) nie ocenia salomonowo dzieł sztuki, jest pluralistyczna, gdyż uznaje iż produkty kulturowe mogą mieć wartość zmienną i zależną od odbiorców i sytuacji. To co ma znaczenie w kontekście tej estetyki to nadanie znaczenia przyjemności, a ta jest wszak sprawą indywidualną.
Przyjemność jako kategoria, którą ideologia kultury masowej nie bierze pod uwagę. Bierze ona pod uwagę takie wartości jak odpowiedzialność, estetyczna czystość i krytyczny dystans. Moralne wartości sprawiają że kategoria przyjemności staje się nieistotnym i nieadekwatnym kryterium. Jest to ideologia, która umieszcza się sama poza obrębem powszechnie stosowanych praktyk estetycznych, choć to właśnie one tworzą wzorce życia codziennego (197-8). Wynikające z tej ideologii opinie nijak się mają do kulturowych praktyk. Co więcej, ustalenia ideologii kultury masowej mają efekt przeciwny jeśli chodzi o preferencje dotyczące praktyk kulturowych. Jest tak bowiem te zasady są ograniczające, preskryptywne i protekcjonalne, co budzi bunt i przekorę. Odbiorcy zatem uciekają w ideologię populistyczną, wedle której każdy ma prawo do swojego gustu (197).
[notatka ze spotkania zespołu badawczego APENH dnia 02.04.2020 r.]
